De keuze voor Engelstalige termen binnen je bedrijf kan allerlei gevolgen hebben voor je imago. Heel kort door de bocht is het Nederlands doorgaans suf en het Engels is hip. Veel Nederlandse bedrijven die jong en hip of hot and happening willen zijn kiezen daarom voor Engelse termen. Easy-peasy, zou je denken. Verengelsen die hap, en klaar is Kees (of ‘done is Dave’)! Er zijn echter stemmen die zeggen dat het prestige van het Engels in het bedrijfsleven aan het afnemen is; Engels taalgebruik kan volgens hen juist een try-hard imago creëren. Los daarvan: wat betekent al dat verengelsen voor onze Nederlandse taal. Zijn we die straks completely forgotten?
‘Massage received!’
Het is niet gegarandeerd dat je lezers een tekst vol Engelse termen net zo goed kunnen volgen als een Nederlandse tekst. Ook zullen er lezers zijn die je Engelse woordgebruik irritant vinden, mijn moeder –Neerlandica in hart en nieren – is er daar een van. Wees je ervan bewust wanneer je Engelse termen gebruikt dat dit niet alleen een positief ‘hip’ imago kan opwekken, maar ook voor ergernis en onduidelijkheid kan zorgen. Mocht je toch voor Engelse termen kiezen, doe dit dan niet te veel. Zorg er bovendien voor dat je vertalingen functioneel en kloppend zijn. Zolang je Engels gebruikt om betekenis toe te voegen, zullen bijkomende nadelen van zulk taalgebruik eerder wegvallen.
Het Nederlands is suf en het Engels is hip.
Go not zomaar je gang
Op sociale media zijn er grote bewegingen tegen het onnodig gebruik van Engels in Nederlandse teksten. Zie bijvoorbeeld de Facebookpagina Onnodig Engels taalgebruik die mooie voorbeelden geeft. Zoals de onnodig lullige afkorting waarmee de Leiden University Library zichzelf opzadelde. Tsja, het hedendaagse publiek is kritisch en scherp. Zeker voor steenkolenengels of ‘Dunglish’ is er geen flintertje genade, zoals je wel kunt zien aan het succes van het bedrijf Make that the cat wise. Het gebruik van Engels in je teksten kent voor- en nadelen. Hieronder een opsomming.
Voordelen en nadelen
Voordelen:
- Veel vakliteratuur en andere bronteksten waaruit vaktermen voortkomen zijn Engelstalig. Gebruik van zo’n vakterm kan daardoor je deskundigheid in een onderwerp bevestigen en benadrukken. Met name in de meer technische branches zie je dat er veel Engels gehanteerd wordt. Voor woorden zoals browser en server zijn bovendien niet eens echt Nederlandse woorden.
- Voor veel van deze relatief nieuwe termen is vaak nog geen Nederlands woord dat op dezelfde manier de lading dekt. Door de Engelse term te gebruiken kan je dus genuanceerder formuleren. Zo weten we allemaal wat er bedoeld wordt met het woord allround, maar wanneer we er een passend Nederlands woord voor moeten geven valt dat nog niet mee. Compleet? Van alle markten thuis? Breed inzetbaar?
- Door zowel Engelse als Nederlandse woorden te gebruiken (dit hoeven niet per se vaktermen te zijn) creëer je een diverse tekst. Je hebt simpelweg meer woorden om mee te variëren en dit kan je helpen je lezer te boeien, zeker in een lange tekst. Door bijvoorbeeld Engelse spreekwoorden of gezegdes te gebruiken maak je een tekst dynamischer. Maar ook door toolkit te gebruiken in plaats van gereedschapskist kan een tekst wat beweeglijker worden.
- Door een woord in de oorspronkelijke taal te gebruiken kan er geen betekenis verloren gaan in de vertaling. Om een minder bedrijfsmatig voorbeeld te geven: een cheesecake wordt vaak naar de Nederlandse ‘kwarktaart’ vertaald. Wanneer je echter kijkt naar hoe beide gerechten worden bereid is er niet veel overeenkomst. ‘(Room)kaastaart’ zou een betere vertaling zijn, maar dat klinkt voor sommigen net wat minder smakelijk. Daarom schrijven de meeste horecagelegenheden maar gewoon cheesecake op hun menu.
Nadelen:
- Voor lezers die minder thuis zijn in de Engelse taal kan zulk taalgebruik vervreemdend werken. En met taal die niet aansluit op je doelgroep creëer je afstand tussen je klant en je bedrijf. Let dus, net zoals bij vakjargon en afkortingen, goed op de mate waarin je deze vreemde taal gebruikt. Wanneer ik een klant een mail stuur met de boodschap dat hij ‘de aangeboden servicebundles beter middels contentmarketing dan met behulp van story-telling kan profilen’, hoef ik niet echt op een mailtje terug te rekenen, toch?
- Terwijl gebruik van anderstalige woorden kan zorgen voor diversiteit, kan het de leesbaarheid ook verminderen. ‘Geleende’ woorden sluiten moeilijker aan op een Nederlandse tekst en kunnen het tempo van je tekst verlagen. Het gebruik van het woord business in plaats van bedrijf doet op zich niemand kwaad. Het duidt doorgaans op precies hetzelfde, al wordt het Engelse business ook als ‘zaak’ vertaald. Door in een tekst over je business je business elke keer als je business aan te duiden, wordt het voor je klant een hele vermoeiende tekst. Hij zal deze vermoeidheid met jouw business gaan associëren en dat is risky business.
- Vermijd risico’s: een verkeerde vertaling beïnvloedt niet alleen de helderheid van je boodschap; het kan averechts werken en je professionaliteit ondermijnen. Denk aan valse vrienden: Woorden die praktisch hetzelfde klinken in beide talen, maar in werkelijkheid een heel andere betekenis hebben, zoals director en directeur. Of namaak Engels: Oud-premier Den Uyl noemde Nederland ooit een ‘nation of undertakers’, zich er niet van bewust dat dit niet op zakelijke ondernemers, maar alleen op begrafenisondernemers slaat. Of denk aan een ‘smoking’. Voor ons een chique jas, maar in het Engels is het enkel een werkwoordsvorm van ‘roken’. Wanneer je een Engelsman vertelt dat je een smoking draagt komt de monkey out of the sleeve.
- Door een anderstalige term te gebruiken leg je de vertaal-taak bij je lezer. Die heeft hierdoor meer ruimte om jouw term anders te interpreteren dan je misschien bedoeld had. Overweeg of je deze verantwoordelijkheid bij je lezer neer wil leggen. Wanneer je het over headlines hebt, kán dit simpelweg naar ‘hoofdlijnen’ vertaald worden, terwijl de kans groter is dat je ‘krantenkoppen’ bedoelt.
- Aan de schaduwkant van deskundigheid ligt betweterigheid. Gebruik daarom geen ingewikkelde woorden om slim over te komen. Daar worden je readers alleen maar chagrijnig van. Readers zijn overigens ook grotere tekstbestanden en een e-reader is een apparaat dat je digitaal boeken laat lezen. Terwijl readers ook als ‘lezers’ kan worden gezien, zal dit niet voor iedereen de eerste associatie zijn.
Leenwoorden
Geen paniek! In de boze wereld van Engelse valkuilen bestaat er een vangnet: het principe van leenwoorden. Woorden zoals plafond en sowieso zijn zodanig ‘ingeburgerd’ in de Nederlandse taal dat ze probleemloos gebruikt kunnen worden. Talen zijn, ironisch genoeg, niet in steen gehouwen, en ontwikkelen zich voortdurend verder. Voor veel recente termen uit het Engels, zoals management en website, geldt daarom inmiddels dezelfde regeling. Dankzij hun inburgering als leenwoord zijn deze termen veilig om te gebruiken in Nederlandse teksten. De vertaalslag die gemaakt moet worden is een stuk minder groot doordat hun betekenis doorgaans bekend is.
Talen zijn niet in steen gehouwen, en ontwikkelen zich voortdurend verder.
To use, or not to use
Wanneer is een Engelse term voldoende ingeburgerd om zomaar te kunnen gebruiken? Zeker een productnaam waar je klanten veel mee te maken krijgen of een term die veel terug gaat komen in je brochures, blogs en webteksten wil je natuurlijk zorgvuldig kiezen. Ben jij een coach die out-of-the-box denkt of iemand die buiten de lijntjes kleurt? Profileer je jezelf liever als specialist of als deskundige? Biedt je bedrijf services of diensten aan? Soms is dat een kwestie van aanvoelen, maar meer onderzoek naar je doelgroep kan hier ook inzicht in geven. Regelmaat en overzicht zijn belangrijk wanneer je met bedrijfsbranding (bedrijfsprofilering) bezig bent; het samenstellen van een styleguide of huisstijlhandboek kan je hier ook bij helpen. In hoeverre dit soort onderzoek nodig is verschilt per bedrijf. Het is in ieder geval verstandig om de impact van Engels op jegebruiksvriendelijkheid en imago in het achterhoofd te houden bij het nemen van zulke beslissingen.
